Bize her şey basit ve normal görünse de aslında attığımız adım için bile izin almamız, açıklama yapmamı hatta dava açmamız gerekebilir; geçit hakkı da bunlardan birisi. Geçit hakkı başkasının arazisinden geçme hakkıdır. Geçit hakkı şahıs lehine ya da taşınma lehine verilebilir. Eğer şahıs adınaysa şahsın ölümüyle sonlanırken; taşınmaz adınaysa mahkeme kararı olmadan ya da malik kaldırmadıkça ve kanunlardan doğan sebepler bulunmadıkça kaldırılamaz. Geçit hakkı tapu kütüğünde irtifak hakkı olarak geçer ve en çok kullanılan irtifak hakkıdır.
Geçit Hakkı Kaldırma
Bir araziye başka bir mal sahibinin arazisi üzerinden olmadıkça ulaşımın mümkün olmuyorsa arazi sahibi ulaşımın bedelini karşılayarak yani diğer mal sahibiyle anlaşma yaparak ya da arazi sahipleri arasında anlaşmazlık var ise ulaşımı olmayan arazinin sahibi mahkeme kararıyla ya da diğer mal sahibinin arazisi üzerinden kendi arazisine ulaşım için bir yol yapabilir.
Geçit hakkı sözleşmesi teyit ettirilmelidir. Geçit hakkı sözleşmesi Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurmak suretiyle resmi senet şeklinde düzenlenerek yapılır. Resmi senette kimin geçit hakkı tanıyacağı, kimin bundan faydalanacağı, bedel karşılığı mı yoksa bedelsiz mi olacağı, bedelli olacaksa tutarı gibi konular düzenlenir. Resmi senet sözleşmesinde döner sermaye masrafı, tapu harcı gibi küçük masraflar vardır. Bunları geçit hakkından yararlanacak olan kişi öder ve resmi senet tamamlanarak tapuya şerh edilir. Böylece geçit hakkı kullanılmaya başlanır. Geçit hakkı süreli olabileceği gibi belirsiz süreli olarak da düzenlenebilir. Geçit hakkı belirli bir süre için düzenlendiyse, sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer. Süresi belirsiz olarak düzenlendiyse geçit hakkı veren kişinin tek taraflı beyanı ile sözleşme sonlandırılabilir.
Geçit hakkı yapılırken süresi belirsiz bırakıldıysa ya da başka bir şarta bağlanmadıysa, Tapu Müdürlüğü’ne tek taraflı beyanla geçit hakkı kaldırılabilir. Geçit hakkı tek taraflı bir beyanla gerçekleşmediyse, belirli bir süre belirtilmişse Asli Hukuk Mahkemesi’ne dava açıp geçit hakkı ihtiyacının ortadan kalktığını ispat ederek ortadan kaldırılabilir. Her iki taşınmaz tamamen veya bir kısmı kamulaştırmaya maruz kalabilirler. İmar uygulamalarıyla yeşil alan, park, okul gibi yerlere çevrilebilir. Bu gibi imar uygulamaları sonucunda geçit hakkı kendiliğinden kalkar.