Mastit, göğüste ağrıya ve şişkinliğe neden olan bir iltihaplanma olarak tanımlanabilir. Mastitin diğer adıyla meme iltihabının altında yatan neden ise meme başındaki çatlaklar, kabuklanmalar vasıtasıyla meme başında mikrop üremeye başlamasıdır, ayrıca bu mikrop üremesi emzirme döneminde gerekli sağlık koşullarına uyulmamasından da kaynaklanabilir. Bu hijyen koşullarından biri; emzirme sonrasında meme ucunda kalan sütün uygun bir şekilde temizlenmesidir, aksi takdirde farkında olmadan meme iltihabının oluşması için uygun ortam yaratılmış olur. Mastit eğer tavsiye edilen önlemler alınabilirse kaçınılabilecek bir rahatsızlıktır.
Mastiti Önlemek için Emzirme Teknikleri
1. Bir uzmandan emzirmenin nasıl yapılması gerektiği ile ilgili gereken bilgileri alın. Meme iltahabı, kadınların emzirme dönemlerinin herhangi bir zamanında başlayabilir fakat en sık görüldüğü zaman aralığı ilk dört haftadır. Bir diğer konu ise mastitin genellikle ilk defa çocuk sahibi olan anneler tarafından tecrübe edilmesidir, bu anneler emzirme işleminde henüz yeni oldukları için gerekli hijyen kurallarını uygulamakta sıkıntı çekebilmektedirler. En doğru karar , uzman doktorunuzdan veya doğumunuzu gerçekleştiren ebeden bu konu hakkında gereken bilgileri almak olacaktır. Hamileliğinizin ilk aylarında doktorunuz veya ebeniz size hamileliğin ileriki aşamalarıyla ve doğum sonrası alakalı broşürler verecektir. Bunları dikkatle incelemeniz gerekmektedir. Doğum sonrasında emzirme dönemiyle alakalı aklınıza takılan sorularınızı ve sorunlarınızı uzmanınızla konuşmakta tereddüt etmemelisiniz. İnternetten hamileliğiniz sırasında geçireceğiniz periyotlar hakkında haftalık olarak bilgilendirecek internet sitelerine de kaydolma seçeneğiniz bulunmaktadır.
2. Emzirme işlemini düzenli aralıklar ile gerçekleştirin. Düzenli aralıklarla gerçekleştirilen emzirmeler memenin tam olarak süt ile dolmasını engeller. Tamamen süt ile dolu meme, şişkinliğe ve rahatsızlık hissine neden olur. Her üç saate bir bebek emzirilmelidir, eğer bebeğiniz daha sık acıkıyorsa, bebeğinizin acıkma saatlerini göz önünde bulundurarak kendinize düzenli bir emzirme programı oluşturmalısınız. Eğer programınız kaçıracağınızın farkına varırsanız sütünüzü daha önceden sağarak bebeğiniz için uygun ısı koşullarında saklamalısınız.
3. Bebeğinizi memeniz tam olarak süt ile dolu hale geldiği anda beslenmeye ikna edin. Eğer memeniz bebeğiniz için hazırladığınız beslenme saatinden daha önce dolu hale geliyorsa memenizi boşaltmanız gerekir. Bunun en uygun yolu ise memenizin dolu hale geldiği saatler ile beslenme saatlerini birbiri ile örtüşen hale getirmektir. Eğer süt meme içinde beklerse süt pıhtılaşmaya ( kalınlaşmaya ) başlayabilir. Bu durumlarda sütün memeden dışarı akımı zorlaşır ve mastitin başlamasına neden olabilir. Bebeğinizi beslemeniz gereken zamanlarda bebeğinizin uyuyor olması halinde kesinlikle onu uyandırmaktan çekinmeyin çünkü uyandırmamanız halinde sizi bekleyen koşullar, bebeğinizin uyandığında ortaya çıkacak olan koşullardan çok daha fazla acılı ve zorlu koşullar olacaktır.
4. Bebeğinize tüm göğsünüzdeki sütü emmesi için ona zaman verin. Her bebeğin emme alışkanlıkları ve her annenin bebeğine verdiği sütün nitelikleri farklıdır. Kimi bebek annesinin memesindeki tüm sütü on dakika içerisinde bitirirken , bir diğer bebeğin bitirmesi yarım saati alabilmektedir. Bebeğinize memedeki sütü bitirebilmesi için zaman tanıyın ve keskin zaman kısıtlamaları getirip saat tutmayın.
5. Üst üste aynı göğüsten emzirme yapmayın. İlk besleme saatinizde sağ memeden yaptıysanız diğer saatte bebeğinizi sol memeniz ile beslemelisiniz. Bu durumda meme iltahabı olma ihtimaliniz çok daha düşük hale gelmiş olacaktır. Hatırlamakta zorluk çekiyorsanız emzirme sutyeni kullanmak hatırlamanıza yardımcı olacaktır.
- Bebeğinizin memenizi doğru bir şekilde emdiğinden emin olmalısınız. Bebeğinizin memeyi doğru bir şekilde emememesi meme ucunu kötü bir şekilde etkileyebilir ve süt akışını sekteye uğratabilir. Doğru emme şeklinin sağlanabilmesi için bebeğinizin dik bir pozisyonda olması gerekir.
- Sütün memeden kolayca çıkması için göğsünüze masaj yapın. Bebeğinizin sütü çok daha kolay bir biçimde emebilmesi için memenize nazik hareketlerle masaj yapmak en iyi yöntemlerden bir tanesidir.
- Her emzirmede farklı pozisyonlar kullanın. Bebeğinizi farklı şekillerde emzirmek ve emzirme yastığı kullanmak bebeğinizin memenizdeki tüm sütü alabilmesinde yardımcı olacaktır.
6. Emzirme saatleriniz arasında bebeğinizi biberon ile beslemeyin. Emzirme saatleri arasında bebeğinizi biberon ile beslerseniz, bir diğer emzirme saatinde bebeğiniz memenizdeki tüm sütü bitirecek kadar aç olmayacaktır. Bu sizi riskli bir duruma sokar, süt fazlalığı nedeniyle memenizde şişme olabilir ki buda mastitin oluşması için uygun ortamın yaratılması anlamına gelir. Biberon ile beslemenin bir diğer kötü yani ise bebeğin emme konusunda alışkanlığının değişmesidir. Bebek meme ucunuzdan sonra biberon emziğini ağzına aldığında büyük bir karmaşaya düşer işin daha vahim tarafı ise bebeğinizin büyük ihtimalle meme ucunuzdansa biberon emziğini tercih edecek olmasıdı. Çünkü biberon emziğinde süt akışı meme ucuna göre çok daha hızlı bir şekilde gerçekleşir.
Mastiti Önlemek için Sağlıklı Yaşam Önerileri
1. Uyku pozisyonunuza dikkat edin. Göğsü sıkıştıracak şekilde üzerine yatarak uyumayın. Uyumadan önce sutyeni mutlaka çıkarın. Sutyenle uyumak hassas süt kanallarının baskı altında kalmasına neden olur. Bu durumda süt kanallarınızda iltihaplanma baş gösterebilir. Süt kanallarında meydana gelen iltihaplanma tıkanmalara neden olabilir. Süt kanallarındaki tıkanmalarda mastitin en önemli nedenlerinden bir tanesidir. Emzirme döneminde en uygun yatma pozisyonu sırt üstü pozisyondur. Yan yatarak uykuya dalabilen insanlardansanız yastık kullanarak göğüslerinizi baskı altında bırakmadan uygun bir uyku pozisyonu bulmaya çalışmalısınız.
2. Rahatlamaya, stresten arınmaya, kendinize vakit ayırın. Yeni bebek sahibi olmuş bir anne olarak bebeğinizin ihtiyaçlarını tam zamanında karşılamaya çalışırken kendi ihtiyaçlarınız için bunu yapmanız pek mümkün olmayacaktır. Fakat kendinize de mutlaka vakit ayırmalısınız. Sğlığınıza gerekli özeni göstermezseniz bağışıklık sisteminiz de buna bağlı olarak zayıflayacaktır ve böylece vücudunuz meme iltihaplanmasına yakalanmaya daha savunmasız hale gelecektir. Emzirme döneminizde beslenmenize uyku düzeninize bolca sıvı tüketmeye dikkat etmelisiniz. Gerekiyorsa uzmanınızın kontrolünde yardımcı vitaminler kullanmakta sizin sağlığınız için yararlı olacaktır.
- Göğüslerinizi sıkan sutyenlerden ve vücudunuzun üst kısmını sıkacak ve tam olarak üzerinize oturan kıyafetlerden uzak durmalısınız. Bu hassas geçiş döneminde mümkün olduğu kadar sutyen kullanmaktan ve vücudunuzu sıkan göğüslerinizi ekstra bir baskı altında bırakan kıyafetler giymekten kaçınmalısınız.
3. Meme ucunuzdaki çatlaklara karşı dikkatli olun. Emzirme sırasında meme ucunda çatlak oluşumu çok yaygın bir rahatsızlıktır. Meme ucunda oluşan çatlaklar mikropların içeriye girmesi için en uygun alandır. Bu mikroplar meme iltahabı oluşmasına neden olurlar. Mastit oluşumunu engellemek için meme ucunuzdaki çatlakları çeşitli yollarla tedavi edebilirsiniz; emzirme işlemi sonrasında göğsünüzü havlu ile kurulamak veya her seferinde su ile yıkamak yerine göğsünüzü açık bırakıp hava ile temas ettirip kurumaya bırakırsanız çok daha sağlıklı bir yol izlemiş olursunuz. Ayrıca çatlak meme uçlarınızı tedavi etmek için alkolsüz krem uygulamakta tedavi için uygulayabileceğiniz bir diğer yoldur.
Mastit Oluşumunun Belirtileri
1. Göğsünüzde şişme iltihaplanma veya kızarıklık var mı kontrol edin. Bu belirtiler süt kanalları kapandığında ortaya çıkar, süt kanallarının kapanması da zamanla mastit oluşumuna yol açan bir etmendir. Bu semptomları önceden fark etmek, mastit oluşmadan gerekli önlemlerin alınmasında ve hızla tedavi edilmenizde size yardımcı olacaktır.
2. Göğsünüzün belli bir noktasında hassaslık hissedip hissetmediğinizi anlamak için elinizle kontrol edin. Göğsünüzün belirli bir bölgesinde hassalık hissediyorsanız bu büyük ihtimalle tıkanmış süt kanallardankaynaklanan bir hassasiyettir. Semptomlar ilerlememişse hassaslığı azaltmak için ılık su ile kompres uygulayabilirsiniz. Ama eğer iltihaplanma oluşmaya başlamışsa mutlaka doktorunuza görünmelisiniz.
- Elinizle göğsünüzde sertlik oluşup oluşmadığını kontrol edin. Acı hissetmeseniz bile el ile kontrollerde fark edilen sertlikler yakın zamanda gelişebilecek olan enfeksiyonların belirtileri olabilirler.
- Kendinizi kötü hissediyorsanız şikayetlerinizi not edin. Mastit bazı vakalarda birden gelişir. Baş ağrısı vücut ağrıları yorgunluk mastitin belirtileri olabilir.
- Bitkin hissediyorsanız tedbir olarak ateşinizi ölçün.
- Semptomlar ilerlemeye devam ederse doktorunuza başvurun. Eğer belirtiler iyileşme göstermezse ; ateşiniz yükselmeye devam eder , göğsünüzdeki ağrı şiddetlenir ve gün geçtikçe daha bitkin hale gelmeye başlarsanız emzirmeyi durdurun ve acilen uzman doktorunuza başvurun.