Kişisel finans yönetimi her okulda ders olarak okutulmayan fakat herkesin hayatının ilerleyen safhalarında baş etmek zorunda kaldığı alanlardan bir tanesidir. Halkın yarısından çoğunun emeklilik dönemi ve sonrası ile alakalı bir planının olmaması birçok konuda kişilere ipuçları vermektedir. Kişiler emeklilik için 300 bin lira gibi bir rakama ihtiyaçları olduğunu düşünürken emeklilik için yalnızca 15 bin lira gibi bir rakam birikim sağlayabilmektedirler. Tüm bu veriler ışığında mevcut durumun alarm verdiğini söyleyebiliriz. İstatistikleri tersine çevirmek ve kişisel finans yönetimini başarılı bir biçimde yapmak istiyorsanız bu yazıda sizin için hazırlanmış olan ipuçlarına göz atabilirsiniz.
Bölüm 1: Bütçe Hazırlama
1. Bir ay boyunca bütün masraflarınızın listesini çıkarın. Bu yöntemi uygularken kendinizi baskı altında hissetmenize gerek yok. Yapmanız gereken şey sadece verilmiş bir zaman aralığı içerisinde ne kadar para harcadığınızı kaydetmek. Harcamalarınızın sonrasında size verilen bütün fişleri tutun, kredi kartlarınızdan ne kadar harcama yaptığınızı da not etmeyi asla ihmal etmeyin. Ay sonuna kadar elinizde ne kadar paranız kaldığına ve kimden ne kadar borç almak zorunda kaldığınıza da ayrı bir özen göstermeniz gerekmektedir.
2. Bir ayın sonunda ay boyu ne kadar harcama yaptığınızı ortaya koyun. Ne kadar para harcamanız gerektiğini değil ne kadar para harcadığınızı not etmelisiniz. Harcamalarınızı farklı gruplara ayırarak ve başlıklar altında değerlendirerek elden geçirirseniz sizin için çok daha etkili bir sonuç ortaya çıkacaktır. Bir ay için yapılan harcama listesi şu biçimde görülebilir;
- Aylık gelir: 1.300 lira
- Kira: 500 lira
- Mutfak alışverişi: 300 lira
- Benzin: 100 lira
- Dışarıda yemek masrafları: 200 lira
- Elde kalan miktar: 200 lira
3. Gerçek bütçenizi hazırlayın. Bir ay boyunca yaptığınız harcamaları tam manası ile kayıt altına alın. Bütçenizin içerisinde aylık ne kadar elinize geçtiğini ve hangi kategoriye ne kadar harcama yaptığınızı da not etmelisiniz. Bunu klasik yöntemler ile gerçekleştirmek istemiyorsanız size özel bütçe hazırlayacak internet siteleri de bulunmaktadır.
Bütçenizde iki bölüm oluşturun. İlk bölümde bir ay için ne kadar harcamayı planladığınızı ikinci bölümde ise gerçek koşullar altında ne kadar harcama yaptığınızı not edin. Harcamayı planladığınız kısımda belirlenen miktarlar aydan aya değişmemeli aynı kalmalıdır. Fakat gerçekte yaptığınız harcamalarda aydan aya değişimler ve dalgalanmalar meydana gelebilir. Asıl amaç hedeflenen harcama miktarına ulaşmaktır.
Çoğu insan tasarruf etmek istedikleri miktarı da bütçelerine dahil etmektedir. Bu yapıya sahip bir bütçe hazırlamak zorunda değilsiniz fakat bu yapıda bir bütçe hazırlamak sizin için çok daha akıllıca olacaktır. Bütçe hazırlamak ile uğraşan profesyonel kişiler de müşterilerine bütçelerinde en az %10’luk bir tasarruf alanı bırakmaktadır.
4. Bütçe hakkında kendinize karşı dürüst olun. Bu sizin paranız. Kendi paranız hakkında kendinizi kandırmanıza gerek yok! Bunu kendi kendinize yaptığınız zaman kendinize yaptığınız tek şey canınızı acıtmak ve kendinizi kötü yönde etkilemek olacaktır. Paranızı nasıl harcadığınız ve nasıl tükettiğiniz hakkında bir fikriniz yoksa ve anlam veremiyorsanız bütçenizin sağlamlaşması birkaç ayı bulacaktır. Aynı zamanda bütçenizi hazırlarken kendinize karşı bir nebze de olsa anlayışlı davranmalısınız. Ulaşılabilir hedefler koyarak gerçekçi davranmalısınız.
Örneğin bir ayda 500 lira kadar bir tasarruf yapmak istiyorsanız ve bu miktarın sizi çok sıkıntıya sokacağının da farkındaysanız hedefinizi küçültün. Bu şekilde kendinizi stres altında hissetmeden bütçe uygulaması yapabilirsiniz. Gerçekçi olmak bütçe hazırlama konusunda çok büyük bir önem arz etmektedir.
5. Zaman içerisinde bütçenizde nasıl değişiklikler meydana geldiğini not edin. Bütçeler her ay aynı sonucu vermeyebilir. Değişiklikleri not etmek tasarrufu yüksek seviyeye çıkarmanız açısından büyük bir önem arz etmektedir. Tüm yıl içinde paranızın nereye harcandığı konusunda daha net bir fikir sahibi olmak istiyorsanız bu tür noktaları not etmeyi ve değişiklikleri denetlemeyi unutmamalısınız.
Paranızın nereye harcandığını hala tam olarak anlamadıysanız kesinlikle bütçe oluşturmanız gerekmektedir. Birçok insan ancak bütçe oluşturduktan sonra paralarını nelere harcadıklarını fark edebilmektedir. Bütçe tutma alışkanlığı kazanmak kişileri daha mantıklı harcamalar yapmaya ve tasarruflu davranmaya yönlendirmektedir.
Beklenmedik durumlara hazırlıklı olun. Bütçe oluşturmak size bir ay içerisinde bütün giderlerin ve gelirlerin net bir biçimde hesaplanamayacağını da öğretecektir. Beklenmedik olarak nitelendirdiğiniz bir olay birden bire hayatınızın bir parçası haline gelebilir. Bütçe hazırlarken arabanızın bozulmasını veya çocuğunuzun hastalanmasını, tedaviye ihtiyaç duymasını dahil etmemiş olabilirsiniz. Fakat bu olayların başınıza gelmesi olasılığı her daim vardır. Siz de beklenmedik olaylara karşı kendinizi finansal olarak mutlaka hazırlamalısınız.
Bölüm 2: Parayı Başarılı Bir Şekilde Harcama
1. Kiralama olanağınız var ise satın almayın. Bazı zamanlarda sadece bir kere kullanacağınız sonra tozların arasında beklemeye bırakacağınız DVD setleri satın alırsınız. Kitaplar, dergiler, parti malzemeleri ve müzik CDleri gibi materyalleri satın almak zorunda olmadığınızı kendinize hatırlatın. Bu tip materyaller çok küçük ücretler ile kiralanabilmektedir. Kiralama yapmak hem evinizde boşu boşuna yer kaplamaktan sizi kurtarır hem de gereksiz yere fazla para ödeyerek israfta bulunmanızın önüne geçer.
İyi bir analiz yapın. Uzun dönemli kullanılacak olan ürünleri kiralamayı değil satın almayı tercih etmelisiniz.
2. Elinizde ihtiyacınızdan fazla bir miktar para varsa bu parayı kredi borçlarınızı kapatmak için kullanın. Birçok insan için ev satın almak en pahalı ve en zor yatırımlardan bir tanesidir. Tam da bu nedenle ev almak için bankadan alığınız parayı nasıl harcayacağınız konusunda çok akıllıca davranmalısınız. Asıl amacınız olabildiğince düşük bir oranda faiz ile kredinizin tamamını kapatmaya alışmak olmalıdır. Bunu yaparken bütçenizde de denklik sağlamak için çabalamanız sizin yararınıza olacaktır.
Erken ödeme yapmak için kendinize bir plan hazırlayın. Kredi çekildikten sonra takip eden ilk yıllar faiz oranlarının en yüksek seviyede olduğu yıllardır. İmkanınız varsa elinizden geldiğince ön ödemeli bir biçimde bu borcu ortadan kaldırmak için çabalamalısınız.
Bankanızla konuşun ve taksit sayılarını artırma imkanınız olup olmadığını denetleyin. Bir yıl içerisinde 12 aya yayılmış bir ödeme planına sahip olmak yerine bir yılda 26 adet ödeme yapılması gereken bir planlama sistemine sahip olmayı bankanıza teklif etmelisiniz. Bu yöntem ile yüzlerce lira tasarrufta bulunabilirsiniz. Bazı bankalar bu ayrıcalığı size tanımak için belirli bir miktar ücret ödemenizi talep edebilmektedir.
Bankanız ile borcunuzu yeniden yapılandırmak hakkında konuşun. Örneğin %6 lık bir faizden % 5lik faiz planına geçiş yapmak bile borcunuzun çok daha kolay bir biçimde ödenmesini sağlayabilecektir.
3. Kredi kartı sahibi olmak ileride çekebileceğiniz olası krediler için bir temel hazırlamaktadır. Kredi puanınız yüksek ise ilerleyen senelerde çok düşük faiz oranları ile yüksek meblağlarda kredi çekme olanağını yakalayabilirsiniz. Kredi kartınız yoksa bunu en kısa sürede edinmelisiniz. Kendinize güvenmiyorsanız ve mantıklı bir biçimde kullanacağınıza inanmıyorsanız kartı çıkarttıktan sonra bir arkadaşınıza emanet edebilir veya kasanızın içerisine kilitleyebilirsiniz.
Kredi kartını kullanırken nakit paranızı kullanır gibi değerlendirme yapmalısınız. Bazı kişiler bu kartları sınırsız harcama aracı olarak görmektedir. Bu zihniyetle alışverişler yapılınca da bütçede büyük açıkların verilmesi kaçınılmaz bir sonuç olmaktadır. Bilinçsiz kredi kartı kullanımı ile kişilerin ödedikleri faiz oranlarında da büyük bir artış meydana gelmektedir.
Düşük limitli kredi kartları kullanmaya özen gösterin. Bütçenizin karşılayabileceğinden çok daha düşük bir kart limitine sahip olursanız ödeme konusunda sıkıntı çekmezsiniz. Bir diğer seçenek olarak da kredi kartı limitiniz yüksek olmasına rağmen yaptığınız harcamaların seviyesini düşük tutarsanız demeniz gereken faiz oranı da düşük olacaktır. Örneğin 2000 lira limiti olan bir kredi kartında yapacağınız harcama en fazla 500 lira olmalıdır.
4. Neye sahip olduğunuza göre harcama yapın! Neye sahip olmak istediğinize göre değil! Bir harcama yaparken kendi gelirinizi çok yüksekmiş gibi düşünebilir ve bir gün dahi olsa bu şekilde davranmak isteyebilirsiniz. Fakat gerçekler ile yüz yüze geldiğinizde ve ödeme planını tutturamadığınızda karşılaşacağınız sonuç hiç de iyi olmayacaktır. Acil bir durum olmadığı sürece sahip olduğunuz mal varlığına uygun harcamalar yapmalısınız. Bu yöntem ile gelecekte borçlanma gibi negatif bir durum içerisinde de bulunmamış olursunuz.