Akademik kariyeriniz boyunca, sizden essay yazmanız istenecektir. Bir yarışma için, öğrenciyseniz okulunuz için ya da üniversiteye giriş için (Üniversitelerin yaptığı İngilizce yeterlilik sınavları gibi) essay yazabilirsiniz. Bu yazı size, tüm essay tipleri için yazma ve gözden geçirme süreçlerini gösterecektir.

1. Bölüm: Essayinizi Yazma

Hakkında yazacağınız konuyu araştırın. İnternette araştırma yapın, akademik bir veri tabanını inceleyin, gazetelerden bilgi toplamaya çalışın ya da bir kütüphaneye gidin. İşlerinizi kolaylaştırmak için kütüphane çalışanlarına danışabilirsiniz.

Hangi kaynakların kabul edilip hangilerinin kabul edilmeyeceğini bilin.

Sizden belirli sayıda birincil ve ikincil kaynak isteniyor mu?

Vikipedi kullanabiliyor musunuz? Vikipedi, bir konuyu araştırmak ve öğrenmeye başlamak için güzel bir başlangıç noktasıdır. Ancak essay yazarken bu sitenin kullanılmasına izin verilmeyebilir ve daha kapsamlı bir kaynak istenebilir.

Ayrıntılı küçük notlar alın. Hangi bilgiyi hangi kaynaktan aldığınızı not etmeye çalışın. Kaynaklarınızı, kaynak gösterme formatına uygun olarak not edin, böylece tekrar geri dönüp bakmanıza gerek kalmaz.

Asıl üzerinde durmak istediğiniz konuya karşı çıkan ya da tam tersi bir durumu kanıtlayan gerçekleri görmezden gelmeyin. İyi bir essay yazarı, kendi düşüncesine karşı olan fikirleri de anlamaya çalışır ve bunların neden geçerli olmadığını gerekçeleriyle birlikte açıklar ya da bu karşı fikirleri kanıtlar ışığında çürütür.

Konu ile ilgili iyi yazılmış essayleri analiz edin. Araştırmanızda muhtemelen iyi yazılmış (ve o kadar da iyi yazılmamış) makalelere denk geleceksiniz. Hangilerinin işinize yarayacağına dair biraz inceleme yapın.

Yazar ne iddia ediyor?

Bunlar neden oldukça iyi ya da sağlam duruyor? Mantık mı, kaynaklar mı, yazı mı, yazını yapısı mı? Bunların dışında inceleyeceğiniz başka bir şey var mı?

Yazar hangi kanıtları öne sürüyor?

Bunlar neden inandırıcı? Yazar gerçekleri nasıl açıklamış ve olayları gerçekliğiyle birlikte anlatmaya karşı nasıl bir tutumu var?

Mantık sağlam mı değil mi? Neden?

Mantık neden sağlam duruyor? Yazar iddialarını örneklerle desteklemiş mi ve verdiği örnekler kolay takip edilebiliyor mu?

Kendi düşünceleriniz ile beyin fırtınası yapın. Kendi fikirlerinizi desteklemek için diğerlerinin düşüncelerini tabi ki kullanabilirsiniz. Ancak yazınızı özgün bir şekilde yazabilmeniz için, kullandığınız düşünceleri kendi fikirleriniz ile örmeniz gerekmektedir. Onları sadece örnek olarak kullanmalısınız.

Fikirlerinizin listesini yapın. Zihin haritalama yöntemini deneyebilirsiniz.

Zamanınızı ayırın. Yürüyüşe çıkın ve konunuz üzerinde düşünün. Hiç beklemediğiniz anlarda gelecek fikirler için hazırlıklı olun.

Tez cümlenizi seçin.

Ürettiğiniz fikirlere bakın. Konuyu destekleyebilmek için en güçlü gördüğünüz 3 tanesini seçin ve sıralayın. Bu fikirlerinizi, araştırmalarınızda bulduklarınız ile destekleyebilmeniz gerekmektedir.

Göstermeyi planladığınız fikirlerinizi özetleyen bir tez cümlesi yazın. Tez cümlesini okuyan bir okuyucu sizin nelere değineceğinizi ve neden değinmek istediğinizi anlamalıdır.

Okur, tez cümlenizi okuduğu zaman sizin neyi açıklayacağınız ve nasıl açıklayacağınız hakkında genel bir fikre sahip olmalıdır. Örneğin, “Düzenli egzersiz yapmanın vücuda bazı faydaları vardır.” Bu cümleden, bahsedilecek konunun düzenli egzersiz yapmak olduğunu ve faydalarının üzerinde durularak anlatılacağını çıkarabiliriz.

Tez cümleniz soru cümlesi olmamalıdır ve birinci tekil kişi (ben) ile yazılmamalıdır.

Essayinizi planlayın. Beyin fırtınası ile elde ettiğiniz düşünceleri bir taslakta birleştirin. Ana fikirleriniz için konu cümleleri yazın. Ardından bu ana fikirleri destekleyecek şeyleri maddeler halinde sıralayın. Genelde her konu cümlesini desteklemek için 3 maddeye ihtiyaç duyarsınız.

Konu cümlesi: “Düzenli egzersiz yapmanın fiziksel yararları vardır.”

• Örnek: “Kilo kontrolüne yardımcı olur.”
• Örnek: “Vücut sağlığının korunmasını sağlar.”
• Örnek: “Fit görünmeye yardımcı olur.”

Essayinizin ana metnini yazın. Tez cümlesi essayinizin giriş bölümünde bulunur. Sonraki adımlarda göreceğiniz sonuç bölümü ile birlikte giriş bölümünüz, essayinizin küçük bir kısmını oluşturur. Fikirlerinizi asıl belirttiğiniz ve desteklediğiniz yer ana metin yani gelişme bölümüdür. Ne kadar uzunlukta yazacağınız hakkında sorularınız olabilir. Bahsedilen bu ana metnin uzunluğu tamamen size bağlıdır ancak bir sınırınız var ise-yarışma koşulları ya da öğretmeninizin isteği gibi-bu sınırı aşmamaya çalışın. Düşüncelerinizin anlaşılır olması için serbestçe yazmalısınız, daha sonra onları kısa ve öz bir hale getirerek sınırı aşmamaya çalışırsınız.

Çok kapsamlı genellemeler yapmaktan kaçının. “… insanların karşılaştığı en önemli problemdir.” gibi cümleler, okuyan kişi sizinle aynı görüşte olmadığı takdirde, fikirleriniz üzerinde düşünmeden onları reddetmesine neden olabilir. Diğer yandan “… önemli bir küresel problemdir.” gibi cümleler daha tarafsızdır.

“Düşünüyorum, bence…” gibi birinci tekil şahıs anlatımı kullanmayın. Aynı şekilde diğer kişi zamirlerini (sen, o, biz, siz, onlar) kullanmaktan kaçının. Düşüncelerinizi daha genel cümlelerle ifade etmeye çalışın. “Düzenli egzersiz yapmak kilomu kontrol etmeme yardımcı oluyor.” yerine “Düzenli egzersiz yapmak kilo kontrolünde yardımcı olur.” Ya da bir eleştirmenin okuduğunuz bir yazısı hakkında “Onun bu yazısını tamamen tarafsız yazdığına inanıyorum.” demek yerine “Eleştirmenin yazısı tarafsız görünüyor.” diyebilirsiniz. Sanki bir anket yapmışsınız da onun sonuçlarını açıklıyorsunuz gibi olmalıdır. Düşünüyorum yerine düşünülmektedir gibi…

İlgi çekici bir başlık bulmalısınız ve giriş kısmınız da ilgi uyandırıcı olmalıdır. Başlığınız ve giriş bölümünüz insanlarda essayinizi okuma isteği uyandıran kilit noktalardır. Essay yazmanızı isteyen öğretmeniniz ise elbette not vermek için bütün essayinizi okuyacaktır. Ancak bir yarışmaya katılmak için essay yazıyorsanız, okuyan kişi sadece başlığınız ve giriş bölümünüz onda merak uyandırdığı takdirde essayinizi tamamen okuyacaktır.

“Bu essay … hakkındadır. Ben …dan bahsetmek istiyorum.” gibi kesin ifadelerden kaçının.

Ters piramit formülünü kullanmayı deneyin. Çok kapsamlı bir açıklama ile başlayın ve kademeli olarak bunu daraltın. Sonunda tez cümlenize bağlayın. Kısa essay yazacaksanız bu kısmı 3-5 cümle ile sınırlı tutmalısınız. Uzun essayler için de 1 sayfayı geçmemeye çalışın.

• Kısa bir essay örneği: Her yıl binlerce istenmeyen ve kötü muameleye maruz kalan hayvan belediye barınaklarına gönderilmektedir. Kafeste tutulmaları, sadece hayvanların acı çekmesine neden olmamaktadır, yerel yönetimlerin bütçesine de zarar vermektedir. Hem hayvanların acı çekmesi hem de bütçenin zarar görmesi, hayvan sahiplenmeden önce zorunlu bir eğitim alınması ile önlenebilir. Halk başta buna karşı çıksa da, sonradan bu zorunlu eğitimin faydalarının, eğitimin olmadığında karşılaşılan zararlardan çok daha ağır bastığını göreceklerdir.

Essayinizi sonuçlandırın. Düşüncelerinizi özetleyin ve çıkarımınızın daha geniş bir anlamda düşünülebileceği yollar önerin.

“Tez cümlenizin doğru olmasının etkileri nelerdir? Sonraki adım ne? Cevaplanmamış hangi sorular kaldı?” gibi soruları cevaplayın.

Argümanlarınız okuyucuyu doğal ve mantıklı bir sonuca götürmelidir. Bir anlamda, sonuç paragrafınızda tez cümlenizi okuyucuya yeniden sunuyorsunuz ve bunu gelişme bölümünde yazdıklarınızı hatırlatarak yapıyorsunuz gibi düşünebilirsiniz.

En iyi son cümlenizi seçin. Başlığınızın ve giriş bölümünüzün essayinizi okuma isteği uyandırması gerektiği gibi, son cümleniz de sizin-daha doğrusu yazdıklarınızın-hatırlanmasını sağlamalıdır. Bir jimnastikçi mükemmel bir denge yürüyüşü yapıyor ancak inişte düşüyor ise, izleyiciler yürüyüşü unutup düşüşü hatırlayacaktır. Jimnastikçinin işi bitene kadar her şeyi mükemmel yapması gerekmektedir, tıpkı essay yazan kişinin yapması gerektiği gibi…